De blog van Niels: september 2009

Pop-art is een kunststroming die tegelijkertijd, maar los van elkaar, is ontstaan in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van Amerika in het midden van de jaren '50 en haar hoogtijdagen beleefde in de jaren zestig van de vorige eeuw.

Pop-art is een stroming in de moderne kunst. De naam is een afkorting van de Britse criticus Lawrence Alloway, die hem in 1945 gebruikte als afkorting van het begrip ‘popular culture’ dit is alles wat tot geïndustrialiseerde massacultuur behoort. Het kunstwerk van de Engelsman Richard Hamilton "Just What Is It That Makes Today's Homes So Different, So Appealing?", een collage uit 1956, wordt algemeen beschouwd als het begin van de pop-art. In die collage zijn alle elementen aanwezig waarvan de pop-art gebruik zal maken.
Pop-art was een kunststroming die voortkwam uit een bepaalde tijdgeest, namelijk die van de vrijheid, seksuele revolutie en vrouwenemancipatie. De pop-art zette zich gedeeltelijk af tegen het Amerikaanse abstract expressionisme. Het hyperserieuze en -conceptuele karakter van deze kunststroming was de ideale voedingsbodem voor een reactionaire beweging als de pop-art. Omdat kunstenaars van het abstract expressionisme het museum zagen als de ideale elitaire plek voor hun kunstwerken was de logische reactie dat de pop-art de kunst naar de mensen wilde brengen (tot op straat - zie verder over happenings). Veel pop-art-werken zijn op de eerste plaats decoratief en hebben nauwelijks een diepere boodschap: dit zou te moeilijk zijn voor de toeschouwer. Alledaagse gebruiksvoorwerpen uit de consumptiemaatschappij, massaal vervaardigde serieproducten, alle mogelijke reproduceerbare objecten worden voortaan als motieven aanvaard in de kunst. Daarmee stond de pop-art beweging dichter bij het leven en was het veel platter dan de werken die daarvoor werden gemaakt. Bij meerdere Pop-art kunstenaars speelde de ironie een grote rol in hun werk. In overeenstemming met het politieke klimaat de jaren zestig hield de Pop-art zich toch ook wel bezig met politieke thema's. Tot de belangrijke verschijnselen die verband houden met deze kunststroming behoren de happenings. Aan de hand van performances op straat drukten kunstenaars op expressieve wijze hun vrijheid uit.
De thema's van de pop-art zijn ontleend aan stripverhalen, reclame, televisie, kranten en tijdschriften. Pop-art is het in beeld brengen en de verheerlijking van de consumptiemaatschappij met behulp van alledaagse afbeeldingen en triviale voorwerpen. Afbeeldingen van algemeen bekende beroemdheden als Elvis Presley, Marilyn Monroe en Mao, en ook soepblikken, spaghettiverpakkingen, Coca Colaflessen en andere supermarktproducten konden in de kunstwerken als onderwerp uitgebeeld worden.
Binnen de Pop-art bestaan vele verschillende werkwijzen. Andy Warhol reproduceerde zijn werk in series door middel van zeefdruk. Roy Lichtenstein specialiseerde zich in het weergeven van zijn onderwerpen als plaatjes uit stripverhalen met handgeschilderde rasterpunten. Tom Wesselmann koos ervoor het vrouwenbeeld uit de hoogglanstijdschriften te idealiseren. Robert Rauschenberg maakte grote geschilderde beeldcollages. Verschillende materialen werden samen verwerkt: foto's, verf maar ook reële objecten, die als reliëf in de schilderijen werden opgenomen.
De naam is Pop-art afgeleid van 'popular art' en werd begin jaren zestig overgenomen uit Amerika en Engeland. Het merendeel van de Pop-art bestaat uit schilderijen met grote tot zeer grote afmetingen maar pop art bestaat ook uit sculpturen, collages en assemblages. Zoals blijkt uit de bovenstaande beschrijving is het, afgezien van de voorkeur voor populaire onderwerpen, moeilijk om één algemene stijl aan te duiden waaraan alle kunstenaars van de Pop-art voldoen.